Od dołu ku górze (i z powrotem). Nowe oddziaływania bottom up: terapia poznawcza, ciało, EMDR
Taki mamy intrygujący tytuł nowej książki do tłumaczenia (bo kto jak nie Fundacja?).
Fragment recenzji książki autorstwa Giovanni Maria Ruggiero jest następujący:
Od dołu do góry (i z powrotem...). Nowe podejścia bottom up: psychoterapia poznawcza, ciało, EMDR.
Cecilia La Rosa i Antonio Onofri napisali najprawdopodobniej jedno z najbardziej reprezentacyjnych opracowań z kognitywizmu klinicznego we Włoszech, którego przedstawicielem jest Włoskie Stowarzyszenie Terapii Behawioralnej i Poznawczej (SITCC); książka bardzo dobrze ilustruje to, co stanowi aktualnie główny nurt w tym naukowym i klinicznym środowisku z długą historią i tradycją.
Książka “Od dołu do góry” bardzo dobrze opisuje najnowsze oddziaływania kliniczne poznawczo-ewolucjonistyczne. Wydaje się, iż zamierzeniem autorów było nie tylko przedstawienie pełnego obrazu oddziaływań klinicznych ukierunkowanych na ciało i senso-motorycznych, lecz również ścisłe ich powiązanie z paradygmatem poznawczo-ewolucjonistycznym i traumatycznym opracowanym przez Gianni Liottiego i jego głównych współpracowników: Benedetto Farinę i Fabio Monticelliego (Liotti, Farina, 2011; Liotti, Monticelli, 2014). Zamiar osiągnięty poprzez uważną analizę zakotwiczenia modelu poznawczo-ewolucjonistycznego w neuronauce, teoriach Pankseppa, Jacksona i Porgesa, pod egidą Pierre Janeta – mentora tego nurtu myśli klinicznej o coraz bardziej wzrastającym znaczeniu.
Po wprowadzeniu kluczowych koncepcji teoretycznych łączących neuronaukę i umysł, konsekwencje kliniczne typu motorycznego i sensorycznego stają sie logiczne. To właśnie w tej części, szczegółowo wyjaśniając najbardziej skuteczne i owocne procedury autorzy wnoszą największy wkład. Nie chodzi tu jedynie o techniki, ponieważ ich wachlarz kliniczny wpisuje się w spójną i przekonującą koncepcję umysłu, jako intuicyjnego i emocjonalnego stanu, który na tym poziomie jest regulowany i leczony.
Dokonany zostaje przegląd różnych i szybko rozpowszechniających się protokołów tego nurtu, również w tym przypadku nie kierowany zgodnie z logiką zebrania ich lecz przechodząc od EMDR (technik “eye movement desesitization reprocessing”), poprzez oddziaływania sensomotoryczne, aż po mindfulness, który w pewnym stopniu odgrywa rolę finalnego i najwyższego kontenitora przepracowań z poziomu ciała i motorycznych, zaprzeczając tym, którzy uważają, iż w podejściu poznawczo-ewolucjonistycznym bierze się pod uwagę jedynie oddziaływania bottom up a nie te top down. Stąd też La Rosa i Onofri nie przypadkowo zatytułowali książkę “Z dołu do góry (i z powrotem...) „.
Postawiliśmy sobie ambitne w Polsce zadanie zrealizować, czyli pokazać, jak w ostatnim czasie zmienia się psychoterapia. O ile John Bowlby wykazał, jak ważne są realne doświadczenia relacji z wczesnego dzieciństwa, Allan Shore i Daniel Siegel mówią o neurobiologii relacyjnej, czyli o tym, jak te wczesne realne doświadczenia dziecka relacji z głównym opiekunem "rzeźbią" wrodzoną strukturę mózgu dziecka, Liotti i badacze nurtu infante research idą dalej i pokazują, jakie jest znaczenie interpodmiotowości ("interpersonalności", znaczących relacji podmiotu), Vittorio Gallese i Massimo Ammaniti mówią o narodzinach interpodmiotowości i "ucieleśnionej symulacji" w sobie właściwy sposób, Porges powiada, że relacyjność jest "biologicznym imperatywem człowieka", wydaje się oczywiste, że schyłek tak rozwoju psychicznego wyizolowanej jednostki, a to w kierunku optymalnym, jak i w kierunku psychopatologii, odszedł do historii.
My zaś staramy sie przybliżyć przede wszystkim to, jak te odkrycia z dziedziny psychologii rozwojowej przekładają się na psychoterapię i znaczenia relacji psychoterapeutycznej, jako specyficznego czynnika leczniczego niezależnie od podejścia psychoterapeutycznego.
Książka jest autorstwa Cecyli La Rosa i Antoniego Onofri. Autorów czytelnicy z książki o żałobie i psychoterapii poznawczo-ewolucjonistycznej już dobrze znają, mogli też przeczytać o psychoterapii poznawczo-ewolucjonistycznej, psychoterapii sensomotorycznej i terapii EMDR. Dwie ostatnie terapie zaliczają się do terapii określanych jako botto-up ponieważ kanałem dostępu jest ciało, natomiast terapia przesuwa się też oczywiście w kierunku odwrotnym, czyli top-down.
Od dołu ku górze (i z powrotem...)
Nowe podejścia botto-up: psychoterapia poznawcza, ciało, EMDR
Spis treści
Prezentacja Isabel Fernandez
Przedmowa Giovanni Tagliavini
Wprowadzenie Cecilia La Rosa i Antonio Onofri
CZĘŚĆ PIERWSZA:
CIAŁO I TRAUMA. PSYCHOPATOLOGIA I PODEJŚCIA BOTTOM UP
Rozdział 1: teorie bottom-up w psychotraumatologii
Antonio Onofri i Giovanni Liotti
- Emocje i procesy pierwotne według Pankseppa
- Hierarchiczna teoria mózgu według J.H.Jacksona
- Aktywność umysłowa według Pierre Janeta i Zygmunta Freuda
- System obrony według Stephena Porgesa
- Wkład psychologii eksperymentalnej
Rozdział 2: Bio –psycho – społeczna konstrukcja reprezentacji ciała
Maurizio Ceccarelli
- Wprowadzenie
- Hierarchiczny model reprezentacji ciała
1) Percepcja: ciało wegetatywne (zobiektem)
2) Emocje proste: ciało trzewne (zinnym)
3) Emocje złożone: schemat ciała (zgrupą)
4) Język: tożsamość cielesna (zespołecznością)
5) Samoświadomość: tożsamość personalna (zkulturą)
- Model bio-psych-społeczny aktywności umysłowej a reprezentacja ciała
- Model bio-psycho –społeczny reprezentacji ciała a zaburzenia traumatyczne
- Podsumowanie: reprezentacja ciała a kontekst relacyjny
Rozdział 3: Ku nowemu podejściu umysł/ciało i ciało/umysł: wyniki badań ACEs
Margherita Onofri i Antonio Onofri
- Ku nowej psychosomatyce
- Konsekwencje traumy dla zdrowia fizycznego i umysłowego
- Niekorzystne doświadczenia dziecięce
- Badania nad niekorzystnymi doświadczeniami dziecięcymi: jakię konsekwencje?
- Badania ACEs
- Skutki ACEs dla rozwoju
- Skutki ACEs dla rozwoju psychicznego
- Skutki ACEs dla rozwoju dla rozwoju neurobiologicznego
- Skutki ACEs dla rozwoju systemu immunologicznego
Rozdział 4: Skutki traumy dla rozwoju i podejścia terapeutyczne bottom-up
Benedetto Farina i Giorgia Simoncini Malucelli
- Wprowadzenie
- Ukryta epidemia: rozpowszechnienie traumy rozwojowej
- Główne mechanizmy patogentyczne traumy rozwojowej
- Dys-integracja umysłowa wzbudzana przez traumę rozwojową
- Ciało znaczone przez traumę
- Podsumowanie
CZĘŚĆ DRUGA: CIAŁO I TRAUMA.
PSYCHOTERAPIA I PODEJŚCIA BOTTOM UP
Rozdział 5: Ciało w EMDR: psychoterapia traumy złożonej
Paola Castelli Gattinara i Antonio Onofri
- Znaczenie rzeczywistych wydarzeń w kognitywiźmie klinicznym, teorii przywiązania i w EMDR Terapia poznawczo-behawioralna i EMDR jako terapia evidence–based
- Mechanizmy funkcjonowania EMDR
- Integracja terapii poznawczo-behawioralnej i EMDR
- Faza stabilizacji terapeutycznej w Complex PTSD
- Faza pośrednia: przepracowanie traum i początek procesu integracji (ponowne przeżywanie warunków bezpieczeństwa)
- Faza trzecia: integracja osobowości, rehabilitacja relacyjna i osobisty wzrost
- Poszukiwanie wspomnień target w podejściu EMDR
- EMDR i Adaptive Information Processing
- Ciało w EMDR
Rozdział 6: Ciało w psychoterapii traumy. Integracja psychoterapii poznawczej z technikami sensomotorycznymi
Cecilia La Rosa
- Psychoterapia Sensomotoryczna a reakcje obrony na traumę
- Przygotowanie pacjenta do technik bottom up: zmiana setting
- Fazy oddziaływania sensomotorycznego
- Konstruowanie kontenitora i struktury
- Faze dostępu
- Faza przepracowania
- Faza transformacji
- Praca nad tematami rozwojowymi w terapii sensomotorycznej
Rozdział 7: Teoria poliwagalna i oddziaływania regulacji neurofizjologicznej, EMDR i stany somatyczne
Gabriella Giovannozzi
- Adaptacyjne przepracowanie informacji a teoria poliwagalna
- Propozycja podwójnej oceny
- Teoria PoliWagalna (TPW) Porgesa
- Znaczenie warunków bezpieczeństwa
- Łatwe zejście/trudny wzrost
Wkład EMDR
- Aktywacja kompleksu brzuszno-wagalnego poprzez EMDR
Rozdział 8: Fasa stabilizacji: od EMDR do technik bottom-up i wykorzystania ciała jako zasobów somatycznych
Raul Bartozzi e Fabio Sinibaldi
- Praca z ciałem w budowaniu zasobów somatycznych
- Stabilizacja emocjonalna i EMDR
- Przeszkody w stabilizowaniu i budowaniu poczucia bezpieczeństwa pacjenta
- Assessment poprzez kierowany body scan
- Zasoby w dysregulacji z powodu hiper/hipo –aktywacji sensorycznej
- Integracja sensorycznego z emocjami
- Ogólna stabilizacja sensoryczna
- Stabilizacja sensoryczna wzrokowa
- Stabilizacja sensoryczna słuchowa
- Zasoby somatyczne w stabilizacji
- Ukierunkowany Mindfulness Tracking ciała sensomotorycznego
- Zastosowanie ukierunkowanego Mindfulness i Tracking ciała
- Nabywanie i wzmacnianie granic
- Podsumowanie
Rozdział 9: Mindfulness jako strategia regulacji emocji w przepracowaniu top-down i bottom-up
Bianca Pescatori i Loredana Vistarini
- Mindfulness
- Mindfulness, Elastyczność i samoregulacja
- Systemy przepracowania doświadczenia: top-down i bottom-up
- Mindfulness, Elastyczność i samoregulacja
- Systemy Przpracowania doświadczenia: top-down e bottom-up
- Zbieżność perspektyw nauki i poszukiwania wewnętrznego
- Perspektywa neuronauki
- Strategia regulacji top-down i bottom-up
- Podsumowanie: kwestia akceptacji?
Rozdział 10: Neurofeedback jako narzędzie ułatwiające samoświadomość
Enrico Maria Valenti, Alessandro Zarfati, Margherita Onofri, Claudio Imperatori
- Wprowadzenie do Neurofeedback
- Obszary zastosowań
- Wskazówki do stosowania
- Training
- Przypadek kliniczny: przykład Alpha/Theta Neurofeedback
CZĘŚĆ TRZECIA
CIAŁO I TRAUMA. KLINIKA I PODEJŚCIA BOTTOM UP
Rozdział 11: Odkrycie i optymalizacja zasobów somatycznych w zaburzeniach depresyjnych. Spojrzenie PsychNeuroEndokrynoImmunologiczne
Andrea Polidoro
- Wprowadzenie: Systemowa i epigenetyczna wizja depresji
- Stan zapalny, stres i zaburzenia depresyjne: cyrkularna przyczynowość
- Sen jako narzędzie aktywacji przeciwzapalnej i ochrony nastroju
- Odżywianie i suplementacja jako wsparcie terapii zaburzeń depresyjnych
- Aerobik – monitorowana i regulowana aktywność fizyczna jako aktywator antydepresyjny
- Osteopatia jako wsparcie w zaburzeniach depresyjnych
- Agopunktura a depresja: dowody naukowe a praktyka kliniczna
- Psychoterapia i PNEI w zaburzeniach depresyjnych
Rozdział 12: EMDR a zaburzenia osobowości borderline: przypadek współwystępowania z bulimią Armando Cotugno i Sara Ugolini
- Terapia EMDR w zaburzeniach osobowości borderline: przypadek kliniczny
- Przypadek Lii
- Terapia indywidualna: faza 1 protokołu EMDR
- Faze 2: przygotowanie pacjenta
Rozdział 13: EMDR, Psychoterapia sensomotoryczna i mindfulness w zaburzeniach odżywiania Cecilia La Rosa i Maria Giuseppina Mantione
- Zaburzenia odżywiania: współwystępowanie
- Zaburzenia odżywiania: ciało a doświadczenia traumatyczne
- Wymiar traumatyczno – dysocjacyjny a rozwój oddziaływań psychoterapeutycznych
- EMDR a zaburzenia odżywiania
- Przypadek Mariny
- Psychoterapia sensomotoryczna a zaburzenia odżywiania
- Przypadek Franczeski
- Mindfulness w zaburzeniach odżywiania
- Podsumowanie
Rozdział 14: Psychoterapia poznawcza i psychoterapia sensomotoryczna: zintegrowane oddziaływania w przypadku dysfunkcji seksualnych u kobiet
Maria Giuseppina Mantione i Cecilia La Rosa
- Wprowadzenie
- Przypadek kliniczny
- Ćwiczenie granic
- Ćwiczenie somatycznego poczucia granic
- Podsumowanie
Rozdział 15: Ciało a nadużycia seksualne u dziecka. EMDR i oddziaływania skierowane na ciało i poprzez ciało
Annamaria Scapicchio i Daniela D’Elia
Nadużycia seksualne: aspekty teoretyczne i implikacje kliniczne
- Nadużycie seksualne: różne rodzaje i odmienne czynniki ciężkości
- Ciało ofiary nadużyć seksualnych: od przejawów somatycznych do symptomów, do specyficznych oddziaływań psychoterapeutycznych
- Anna i język ciała w dostępie do traumatycznego doświadczenia
- Ciemna strona nadużyć: składnik podniecenia
- Michele i ciało, które kieruje oddziaływaniem terapeutycznym
Rozdział 16: Techniki sensomotoryczne w terapii traumy złożonej. Przypadek kliniczny z charakterystyką wrażliwy /emotywny
Alessandra Ciolfi i Cecilia La Rosa
- Wprowadzenie
- L
Konceptualizacja przypadku w psychoterapii sensomotorycznej
- Fazy terapii
- Faza 1 – stabilizacja i osłabienie symptomów: “Zasoby somatyczne”
- Faza 2 – przepracowanie
- Faza 3
- Przypadek M
- Podsumowanie
Rozdział 17: Terapia poznawczo-ewolucjonistyczna i EMDR w nietypowym przypadku depresji poporodowej
Giovanna Morganti i Paola Castelli Gattinara
- Historia
- Praca nad żałobą
- Dotarcie do emocji odnoszacych się do przywiązania i odkrycie funkcji rodzicielskiej
- Podsumowanie
Rozdział 18: Trauma zero. Historia złożonej, nie ‘uleczonej” żałoby
Marta Tibaldi
- Wstęp
- Moja traumatyczna historia
- Ciało jest jak zranione zwierzę
- Podsumowanie
Bibliografia
