Fundacja Przyjaciele Martynki

Od dołu ku górze (i z powrotem). Nowe oddziaływania bottom up: terapia poznawcza, ciało, EMDR

Taki mamy intrygujący tytuł nowej książki do tłumaczenia (bo kto jak nie Fundacja?). 

Fragment recenzji książki autorstwa Giovanni Maria Ruggiero jest następujący:

Od dołu do góry (i z powrotem...). Nowe podejścia bottom up: psychoterapia poznawcza, ciało, EMDR.

Cecilia La Rosa i Antonio Onofri napisali najprawdopodobniej jedno z najbardziej reprezentacyjnych opracowań z kognitywizmu klinicznego we Włoszech, którego przedstawicielem jest Włoskie Stowarzyszenie Terapii Behawioralnej i Poznawczej (SITCC); książka bardzo dobrze ilustruje to, co stanowi aktualnie główny nurt w tym naukowym i klinicznym środowisku z długą historią i tradycją. 

Książka “Od dołu do góry” bardzo dobrze opisuje najnowsze oddziaływania kliniczne poznawczo-ewolucjonistyczne. Wydaje się, iż zamierzeniem autorów było nie tylko przedstawienie pełnego obrazu oddziaływań klinicznych ukierunkowanych na ciało i senso-motorycznych, lecz również ścisłe ich powiązanie z paradygmatem poznawczo-ewolucjonistycznym i traumatycznym opracowanym przez Gianni Liottiego i jego głównych współpracowników: Benedetto Farinę i Fabio Monticelliego (Liotti, Farina, 2011; Liotti, Monticelli, 2014). Zamiar osiągnięty poprzez uważną analizę zakotwiczenia modelu poznawczo-ewolucjonistycznego w neuronauce, teoriach Pankseppa, Jacksona i Porgesa, pod egidą Pierre Janeta – mentora tego nurtu myśli klinicznej o coraz bardziej wzrastającym znaczeniu.

Po wprowadzeniu kluczowych koncepcji teoretycznych łączących neuronaukę i umysł, konsekwencje kliniczne typu motorycznego i sensorycznego stają sie logiczne. To właśnie w tej części, szczegółowo wyjaśniając najbardziej skuteczne i owocne procedury autorzy wnoszą największy wkład. Nie chodzi tu jedynie o techniki, ponieważ ich wachlarz kliniczny wpisuje się w spójną i przekonującą koncepcję umysłu, jako intuicyjnego i emocjonalnego stanu, który na tym poziomie jest regulowany i leczony.

Dokonany zostaje przegląd różnych i szybko rozpowszechniających się protokołów tego nurtu, również w tym przypadku nie kierowany zgodnie z logiką zebrania ich lecz przechodząc od EMDR (technik “eye movement desesitization reprocessing”), poprzez oddziaływania sensomotoryczne, aż po mindfulness, który w pewnym stopniu odgrywa rolę finalnego i najwyższego kontenitora przepracowań z poziomu ciała i motorycznych, zaprzeczając tym, którzy uważają, iż w podejściu poznawczo-ewolucjonistycznym bierze się pod uwagę jedynie oddziaływania bottom up a nie te top down. Stąd też La Rosa i Onofri nie przypadkowo zatytułowali książkę “Z dołu do góry (i z powrotem...) „.

Postawiliśmy sobie ambitne w Polsce zadanie zrealizować, czyli pokazać, jak w ostatnim czasie zmienia się psychoterapia. O ile John Bowlby wykazał, jak ważne są realne doświadczenia relacji z wczesnego dzieciństwa, Allan Shore i Daniel Siegel mówią o neurobiologii relacyjnej, czyli o tym, jak te wczesne realne doświadczenia dziecka relacji z głównym opiekunem "rzeźbią" wrodzoną strukturę mózgu dziecka, Liotti i badacze nurtu infante research idą dalej i pokazują, jakie jest znaczenie interpodmiotowości ("interpersonalności", znaczących relacji podmiotu), Vittorio Gallese i Massimo Ammaniti mówią o narodzinach interpodmiotowości i "ucieleśnionej symulacji" w sobie właściwy sposób, Porges powiada, że relacyjność jest "biologicznym imperatywem człowieka", wydaje się oczywiste, że schyłek tak rozwoju psychicznego wyizolowanej jednostki, a to w kierunku optymalnym, jak i w kierunku psychopatologii, odszedł do historii. 

My zaś staramy sie przybliżyć przede wszystkim to, jak te odkrycia z dziedziny psychologii rozwojowej przekładają się na psychoterapię i znaczenia relacji psychoterapeutycznej, jako specyficznego czynnika leczniczego niezależnie od podejścia psychoterapeutycznego.    

Książka jest autorstwa Cecyli La Rosa i Antoniego Onofri. Autorów czytelnicy z książki o żałobie i psychoterapii poznawczo-ewolucjonistycznej już dobrze znają, mogli też przeczytać o psychoterapii poznawczo-ewolucjonistycznej, psychoterapii sensomotorycznej i terapii EMDR. Dwie ostatnie terapie zaliczają się do terapii określanych jako botto-up ponieważ kanałem dostępu jest ciało, natomiast terapia przesuwa się też oczywiście w kierunku odwrotnym, czyli top-down.

 

Od dołu ku górze (i z powrotem...)

Nowe podejścia botto-up: psychoterapia poznawcza, ciało, EMDR

 

Spis treści

Prezentacja Isabel Fernandez

Przedmowa Giovanni Tagliavini

Wprowadzenie Cecilia La Rosa i Antonio Onofri

 

CZĘŚĆ PIERWSZA:

CIAŁO I TRAUMA. PSYCHOPATOLOGIA I PODEJŚCIA BOTTOM UP

Rozdział 1: teorie bottom-up w psychotraumatologii

Antonio Onofri i Giovanni Liotti

- Emocje i procesy pierwotne według Pankseppa

- Hierarchiczna teoria mózgu według J.H.Jacksona

- Aktywność umysłowa według Pierre Janeta i Zygmunta Freuda

- System obrony według Stephena Porgesa

- Wkład psychologii eksperymentalnej

 

Rozdział 2: Bio –psycho – społeczna konstrukcja reprezentacji ciała

Maurizio Ceccarelli

- Wprowadzenie

- Hierarchiczny model reprezentacji ciała

1) Percepcja: ciało wegetatywne (zobiektem)

2) Emocje proste: ciało trzewne (zinnym)

3) Emocje złożone: schemat ciała (zgrupą)

4) Język: tożsamość cielesna (zespołecznością)

5) Samoświadomość: tożsamość personalna (zkulturą)

- Model bio-psych-społeczny aktywności umysłowej a reprezentacja ciała

- Model bio-psycho –społeczny reprezentacji ciała a zaburzenia traumatyczne

- Podsumowanie: reprezentacja ciała a kontekst relacyjny

 

Rozdział 3: Ku nowemu podejściu umysł/ciało i ciało/umysł: wyniki badań ACEs

Margherita Onofri i Antonio Onofri

- Ku nowej psychosomatyce

- Konsekwencje traumy dla zdrowia fizycznego i umysłowego

- Niekorzystne doświadczenia dziecięce

- Badania nad niekorzystnymi doświadczeniami dziecięcymi: jakię konsekwencje?

- Badania ACEs

- Skutki ACEs dla rozwoju

- Skutki ACEs dla rozwoju psychicznego

- Skutki ACEs dla rozwoju dla rozwoju neurobiologicznego

- Skutki ACEs dla rozwoju systemu immunologicznego

 

Rozdział 4: Skutki traumy dla rozwoju i podejścia terapeutyczne bottom-up

Benedetto Farina i Giorgia Simoncini Malucelli

- Wprowadzenie

- Ukryta epidemia: rozpowszechnienie traumy rozwojowej

- Główne mechanizmy patogentyczne traumy rozwojowej

- Dys-integracja umysłowa wzbudzana przez traumę rozwojową

- Ciało znaczone przez traumę

- Podsumowanie

 

 

CZĘŚĆ DRUGA: CIAŁO I TRAUMA.

PSYCHOTERAPIA I PODEJŚCIA BOTTOM UP

 

Rozdział 5: Ciało w EMDR: psychoterapia traumy złożonej

Paola Castelli Gattinara i Antonio Onofri

- Znaczenie rzeczywistych wydarzeń w kognitywiźmie klinicznym, teorii przywiązania i w EMDR Terapia poznawczo-behawioralna i EMDR jako terapia evidence–based

- Mechanizmy funkcjonowania EMDR

- Integracja terapii poznawczo-behawioralnej i EMDR

- Faza stabilizacji terapeutycznej w Complex PTSD

- Faza pośrednia: przepracowanie traum i początek procesu integracji (ponowne przeżywanie warunków bezpieczeństwa)

- Faza trzecia: integracja osobowości, rehabilitacja relacyjna i osobisty wzrost

- Poszukiwanie wspomnień target w podejściu EMDR

- EMDR i Adaptive Information Processing

- Ciało w EMDR

 

Rozdział 6: Ciało w psychoterapii traumy. Integracja psychoterapii poznawczej z technikami sensomotorycznymi

Cecilia La Rosa

- Psychoterapia Sensomotoryczna a reakcje obrony na traumę

- Przygotowanie pacjenta do technik bottom up: zmiana setting

- Fazy oddziaływania sensomotorycznego

- Konstruowanie kontenitora i  struktury

- Faze dostępu

- Faza przepracowania

- Faza transformacji

- Praca nad tematami rozwojowymi w terapii sensomotorycznej 

 

Rozdział 7: Teoria poliwagalna i oddziaływania regulacji neurofizjologicznej, EMDR i stany somatyczne

Gabriella Giovannozzi

- Adaptacyjne przepracowanie informacji a teoria poliwagalna

- Propozycja podwójnej oceny

- Teoria PoliWagalna (TPW) Porgesa

- Znaczenie warunków bezpieczeństwa

- Łatwe zejście/trudny wzrost

Wkład EMDR

- Aktywacja kompleksu brzuszno-wagalnego poprzez EMDR

 

Rozdział 8: Fasa stabilizacji: od EMDR do technik bottom-up i wykorzystania ciała jako zasobów somatycznych

Raul Bartozzi e Fabio Sinibaldi

- Praca z ciałem w budowaniu zasobów somatycznych

- Stabilizacja emocjonalna i EMDR

- Przeszkody w stabilizowaniu i budowaniu poczucia bezpieczeństwa pacjenta

- Assessment poprzez kierowany body scan

- Zasoby w dysregulacji z powodu hiper/hipo –aktywacji sensorycznej

- Integracja sensorycznego z emocjami

- Ogólna stabilizacja sensoryczna

- Stabilizacja sensoryczna wzrokowa

- Stabilizacja sensoryczna słuchowa

- Zasoby somatyczne w stabilizacji

- Ukierunkowany Mindfulness   Tracking ciała sensomotorycznego

- Zastosowanie ukierunkowanego Mindfulness i Tracking ciała

- Nabywanie i wzmacnianie granic

- Podsumowanie

 

Rozdział 9: Mindfulness jako strategia regulacji emocji w przepracowaniu top-down i bottom-up

Bianca Pescatori i Loredana Vistarini

 

- Mindfulness

- Mindfulness, Elastyczność i samoregulacja

- Systemy przepracowania doświadczenia: top-down i bottom-up

- Mindfulness, Elastyczność i samoregulacja

- Systemy Przpracowania doświadczenia: top-down e bottom-up

- Zbieżność perspektyw nauki i poszukiwania wewnętrznego

- Perspektywa neuronauki

- Strategia regulacji top-down i bottom-up

- Podsumowanie: kwestia akceptacji?

 

Rozdział 10: Neurofeedback jako narzędzie ułatwiające samoświadomość

Enrico Maria Valenti, Alessandro Zarfati, Margherita Onofri, Claudio Imperatori

- Wprowadzenie do Neurofeedback

- Obszary zastosowań

- Wskazówki do stosowania

- Training

- Przypadek kliniczny: przykład Alpha/Theta Neurofeedback

 

 

CZĘŚĆ TRZECIA

CIAŁO I TRAUMA. KLINIKA I PODEJŚCIA BOTTOM UP

 

Rozdział 11: Odkrycie i optymalizacja zasobów somatycznych w zaburzeniach depresyjnych. Spojrzenie PsychNeuroEndokrynoImmunologiczne

Andrea Polidoro

- Wprowadzenie: Systemowa i epigenetyczna wizja depresji

- Stan zapalny, stres i zaburzenia depresyjne: cyrkularna przyczynowość

- Sen jako narzędzie aktywacji przeciwzapalnej i ochrony nastroju

- Odżywianie i suplementacja jako wsparcie terapii zaburzeń depresyjnych

- Aerobik – monitorowana i regulowana aktywność fizyczna jako aktywator antydepresyjny

- Osteopatia jako wsparcie w zaburzeniach depresyjnych

- Agopunktura a depresja: dowody naukowe a praktyka kliniczna

- Psychoterapia i PNEI w zaburzeniach depresyjnych

 

Rozdział 12: EMDR a zaburzenia osobowości borderline: przypadek współwystępowania z bulimią Armando Cotugno i Sara Ugolini

- Terapia EMDR w zaburzeniach osobowości borderline: przypadek kliniczny

- Przypadek Lii

- Terapia indywidualna: faza 1 protokołu EMDR

- Faze 2: przygotowanie pacjenta

 

Rozdział 13: EMDR, Psychoterapia sensomotoryczna i mindfulness w zaburzeniach odżywiania Cecilia La Rosa i Maria Giuseppina Mantione

- Zaburzenia odżywiania: współwystępowanie

- Zaburzenia odżywiania: ciało a doświadczenia traumatyczne

- Wymiar traumatyczno – dysocjacyjny a rozwój oddziaływań psychoterapeutycznych

- EMDR a zaburzenia odżywiania

- Przypadek Mariny

- Psychoterapia sensomotoryczna a zaburzenia odżywiania

- Przypadek Franczeski

- Mindfulness w zaburzeniach odżywiania

- Podsumowanie

 

Rozdział 14: Psychoterapia poznawcza i psychoterapia sensomotoryczna: zintegrowane oddziaływania w przypadku dysfunkcji seksualnych u kobiet

Maria Giuseppina Mantione i Cecilia La Rosa

- Wprowadzenie

- Przypadek kliniczny

- Ćwiczenie granic

- Ćwiczenie somatycznego poczucia granic

- Podsumowanie

Rozdział 15: Ciało a nadużycia seksualne u dziecka. EMDR i oddziaływania skierowane na ciało i poprzez ciało

Annamaria Scapicchio i Daniela D’Elia

Nadużycia seksualne: aspekty teoretyczne i implikacje kliniczne

- Nadużycie seksualne: różne rodzaje i odmienne czynniki ciężkości

- Ciało ofiary nadużyć seksualnych: od przejawów somatycznych do symptomów, do specyficznych oddziaływań psychoterapeutycznych

- Anna i język ciała w dostępie do traumatycznego doświadczenia

- Ciemna strona nadużyć: składnik podniecenia

- Michele i ciało, które kieruje oddziaływaniem terapeutycznym

 

Rozdział 16: Techniki sensomotoryczne w terapii traumy złożonej. Przypadek kliniczny z charakterystyką wrażliwy /emotywny

Alessandra Ciolfi i Cecilia La Rosa

- Wprowadzenie

- L

Konceptualizacja przypadku w psychoterapii sensomotorycznej

- Fazy terapii

- Faza 1 – stabilizacja i osłabienie symptomów: “Zasoby somatyczne”

- Faza 2 – przepracowanie

- Faza 3

- Przypadek M

- Podsumowanie

 

Rozdział 17: Terapia poznawczo-ewolucjonistyczna i EMDR w nietypowym przypadku depresji poporodowej

Giovanna Morganti i Paola Castelli Gattinara

- Historia

- Praca nad żałobą

- Dotarcie do emocji odnoszacych się do przywiązania i odkrycie funkcji rodzicielskiej

- Podsumowanie

 

Rozdział 18: Trauma zero. Historia złożonej, nie ‘uleczonej” żałoby

Marta Tibaldi

- Wstęp

- Moja traumatyczna historia

- Ciało jest jak zranione zwierzę

- Podsumowanie

 

Bibliografia